Η Μουχλουκα.







Ειναι γενικως παραδεκτο, με βαση τα εως τωρα ευρηματα της συμβατικης Αρχαιολογιας, οτι η οργανωμενη εμφανιση του ανθρωπου στην κοιλαδα του Σπερχειου αρχιζει γυρω στο 6500π.χ..Στο δυτικό τμήμα της κοιλάδας του Σπερχειού έχουν εντοπισθεί τρεις θέσεις νεολιθικών οικισμών και ένα νεολιθικό σπήλαιο. Οι οικισμοί βρίσκονται στο Λιανοκλάδι, στο Αμούρι και στη θέση Μηλοράχη ( βόρεια της Φτέρης , κοντά στο Σπερχειό). Το σπήλαιο έχει εντοπισθεί στη Φουρνοσπηλιά της Οίτης, πάνω από την Υπάτη. Επίσης όστρακα που έχουν βρεθεί στην τοποθεσία Διασέριανη (ανατολικά της Σπερχειάδας) και στο Περιβόλι δείχνουν ότι και η κοιλάδα της Βίστριζας (αρχαίος Ίναχος) είχε κατοικηθεί την εποχή εκείνη. Οι νεολιθικοί κάτοικοι της περιοχής πιστεύεται ότι ανήκαν στα λεγόμενα προελληνικά φύλα, μεσογειακής προέλευσης, ίσως εκείνα που είναι γνωστά από τη μυθολογία με το όνομα Λέλεγες. Μετα το 2500-2000 π.χ. αρχισαν να κλιμακωνονται οι μεταναστευσεις των Ελληνικων φυλων νοτιοτερα, γεγονος που ειχε σαν αποτελεσμα μια γενικοτερη αναταραχη, συγκρουσεις και εμφυλιους πολεμους για την κατακτηση ζωτικου χωρου. Το περιβαλλον βεβαιως της κοιλαδος ηταν διαφορετικο, με αρκετα ελη, ποταμια και χειμαρους πολυ μεγαλυτερα απο τα σημερινα, και γενικα το τοπιο οσο παμε προς τα πισω στον χρονο ηταν διαφορετικο. Λογου χαριν, η θαλασσα την περιοδο του Τρωικου πολεμου εφτανε περιπου στο Λιανοκλαδι, το δε 480 π.χ. λογω των επιχωσεων, ο Σπερχειος ποταμος εισερχονταν στον Μαλιακο κολπο, δυτικοτερα του χωριου Κομμα. 

                                                                                    


Κατα τις προαναφερομενες μεταναστευσεις τους, οι ανθρωποι ερχομενοι απο την Θεσσαλια, για να εισελθουν στην κοιλαδα, ακολουθουσαν τα εξης περασματα

Το πρωτο περασμα ερχεται απο το χωριο Λεονταρι της Θεσσαλιας, κατεβαινει προς Νοτο αναμεσα στις τοποθεσιες Κτιμενη(Δρανιστα) και Λουτροπηγη. Ακολουθει μετα το ρυακι <<Παπιτσα>> και αφηνοντας Δυτικα τα χωρια Μεσοχωρι(Παππα) και Παλαια Γιαννιτσου, απο την αλλη δε αφηνοντας ανατολικα το περασμα <<Ψηλο Κοτρωνι>>, βγαινει στον Παλιασβεστη
Το δευτερο περασμα ξεκιναει και αυτο απο το Λεονταρι της Θεσσαλιας, ταυτιζεται για λιγο διαστημα με το προηγουμενο, αλλα διαχωριζεται απο αυτο στα βορεια της νοητης γραμμης που συνδεει οριζοντια την Κτιμενη με την Ανω Αγοριανη κοντα στο Κουμαρορεμα. Το περασμα αυτο, με διευθυνση νοτιοανατολικη, διερχεται απο το δυτικο κρασπεδο της αποξηραμενης σημερα λιμνης Ξυνιαδος, κοντα στο χωριο Μακρυραχη(Καιτσα). Κατοπιν, κατεβαινει με διευθυνση προς τα νοτια στο χωριο Περιβολι(Δερελη). Ακολουθωντας το δυτικο κρασπεδο της λιμνης Ξυνιαδος, και φτανοντας στα νοτιοανατολικα του Περιβολιου, διχαζεται και ακολουθει δυο διαφορετικους δρομους.




  1. Ο ενας, ακολουθει νοτιοδυτικη πορεια μεχρι το χωριο Αγιος Στεφανος και κατοπιν κανοντας γωνια 120 μοιρων καταληγει στην περιοχη Τριλοφου(Κουρνοβου) και Γραμμενης.
  2. Ο αλλος, απο το σημειο διαχωρισμου, ακολουθει νοτιο δυτικη πορεια και δια μεσω του περασματος <<Μεγα Ισιωμα>> καταληγει βορειοδυτικα του Αρχανιου στην κορυφη της Ορθρυος Μουχλουκα, και απο εκει την κατωφερεια προς Αρχανι, Μακρη κλπ. 

Η Μουχλουκα βρίσκεται στην κορυφή της Ορθρυος, σε υψόμετρο 630 μ., και είναι το όριο μεταξύ της περιφερειών Αρχανιου και Περιβολιου. Στο σημείο ακριβώς αυτό της κορυφής, υπάρχει ένα σχετικά ευρύχωρο και ομαλό πέρασμα με αμαξιτό δρόμο προς την πλευρά της Δ. Φθιώτιδος, ακολουθεί παράλληλα τον κεντρικό χείμαρρο ο οποίος μετατρέπεται σε ρέμα με την συλλογή των υδάτων και των υπολοίπων καθ οδόν χειμαρων, και φτάνει στις προς ΝΔ απολήξεις της Ορθρυος, όπου το μεν ρέμα ενώνεται με το Αρχανορεμα, ο δε δρόμος συνδέεται με τον <<... δημόσιον δρόμων Μακρης Μουχλουκας και πέντε μύλων...>>, όπως αναφέρεται σε συμβόλαιο του 1916. Τα Πέντε Μυλια είναι στην Δρανιστα(Κτημενη σήμερα) του Νομού Καρδιτσης δηλ. μια απόσταση πολύ μεγάλη. Από την κορυφή της Μουχλουκας, κοιτάζοντας Νότια βλέπουμε την Οίτη, τα Βαρδούσια, την Γκιωνα, το Βελούχι και πολλά χωριά. Κοιτάζοντας απο την αντίθετη πλευρά, αρχίζει η προς ΒΑ ήπια κατωφέρεια του δρομου, που οδηγεί στην αποξηραμένη πλέον λίμνη Ξυνιαδος, πλησίον του Περιβολιου στην θέση <<Μπουγαζι>>. Μπουγαζι είναι τούρκικη λέξη, boğaz, και σημαίνει το ρεύμα αέρα που περνάει σε ένα στενό πέρασμα. Πράγματι όταν στέκεσαι στην κορυφή της Μουχλουκας, αλλά και στην έξοδο του Μπουγαζιου, σε θερίζει κυριολεκτικά ο αέρας. Επι Τουρκοκρατίας, αλλά προφανώς και προγενεστέρα, ήταν το βασικότερο πέρασμα, απο το οροπέδιο του Δομοκού, και γενικότερα της Θεσσαλίας, προς την Δυτική κοιλάδα του Σπερχειού. Κοντά στο Μπουγαζι επι Τουρκοκρατίας, υπήρχε πέτρινη βρύση, για τους ταξιδιώτες και οδοιπόρους. Επίσης απο αυτόν τον δρόμο γινόταν η μεταφορά ψαριών, απο την αποξηραμένη πλέον λίμνη Ξυνιαδος, προς Δυτική Φθιώτιδα και Ευρυτανία. Η προέλευση της λέξεως Μουχλουκα, είναι δύσκολο να ανιχνευθεί με ακρίβεια. Κατά την άποψή μου η λέξη είναι Λατινικής η Σλαβικής προελεύσεως. Έχει προταθεί επίσης το να προέρχεται απο την Μούχλα, με την έννοια της εντονης υγρασίας και της πνιγηρότητας της ατμοσφαίρας, λόγω του κρύου που κάνει στην περιοχή.
Μετά την απελευθέρωση απο τους Οθωμανούς, στο σημείο της Μουχλουκας, χτίστηκε μικρός διώροφος στρατώνας-καζάρμα, απο το Ιταλικό caserma= στρατώνας, εμβαδού 20,33 μέτρων, και χωρητικότητος 10 ανδρών, για την επίβλεψη της οριοθετικης γραμμής, και ειναι χαρακτηριστικη η λιθαροσειρα που ηταν ακριβως το οριο Ελληνικο-Τουρκικο. Σε έγγραφο του 1859, βλέπομε οτι ο στρατώνας της Μουχλουκας περιγράφεται ως ευρισκόμενος σε αθλία κατάσταση, η απόστασή του απο την έδρα (Λαμία) είναι 10 ώρες, το δε κόστος της ετησίας συντηρήσεώς του ανερχόταν σε 180 δρχ.Ο αμαξιτός δρόμος με τα περίτεχνα γιοφύρια,( δες ανάρτηση http://arhanion.blogspot.com/2011/09/40.html), και τον καρόδρομο πριν ακριβώς την Μουχλουκα, δείχνει ενα έργο μεγαλόπνοο. Η δε ανακατασκευή και ο εκσυγχρονισμός του δρόμου, έγινε προφανώς αξιολογώντας την αναγκαιότητά του ως εμπορικής οδού, αφ ενός, αλλά και την ιδιαίτερη λειτουργικότητα του περάσματος αφ ετέρου, για τα δεδομένα της εποχής εκείνης. Συνέδεε την Αιτωλοακαρνανία, Ευρυτανία και Δυτική Φθιώτιδα, με την Θεσσαλία αλλά και την Κωνσταντινούπολη, όπου κατευθύνονταν οι έμποροι για τις συναλλαγές τους. Το αλάτι από τη Αιτωλοακαρνανία επίσης από εδώ περνούσε, προωθούμενο στην Θεσσαλία και αλλού.Παρ όλες τις προσπάθειές μας, δεν στάθηκε δυνατόν να εντοπιστεί κάποιο στοιχείο επίσημο, πέραν της παραδόσεως, που θέλει να έχει διανύσει αυτόν τον δρόμο ο Κοσμάς ο Αιτωλός κατά τις περιοδείες του, ακόμη και ο Μέγας Αλέξανδρος κατά τις επιχειρήσεις του στην Νότια Ελλάδα, ούτως ώστε να διαπιστωθεί πότε κατασκευάστηκε. Ακόμα και για το λεγόμενο ραλι Ακρόπολις παλαιότερα, ήταν ειδική διαδρομή.

Δορυφορική φωτογραφία της Μουχλουκας, σε σχέση με το Αρχανι.



Δορυφορική εικόνα της Μουχλουκας, στην οποία φαίνεται το ίχνος του παλαιού καρόδρομου, που δεν χρησιμοποιείται πλέον.




Η Μουχλουκα σε δασικό χάρτη της δεκαετίας 1950, όπου φαίνεται ο παλαιός δρόμος με τον καρόδρομο.



Γεφύρια του δρόμου προς Μουχλουκα.


Το συμβόλαιο του 1916.



Λεπτομέρεια του Συμβολαίου.




<< Κτηματολογικός κατάλογος των Στρατιωτικών κτιρίων >> του 1859.


Η συνέχεια του εγγράφου.


Ερείπια του Στρατώνος.


Οι λιθαροσειρες που καθόριζαν τα όρια Ελληνικό-Τουρκικό.


Σωζόμενα τμήματα μικρών λίθινων δωματίων, που κατά πάσα πιθανότητα ήταν οι κοιτώνες των στρατιωτών.





Κοιτάζοντας προς  την Δυτική  Φθιώτιδα.


Το τοπίο προς την πλευρά του Περιβολιου(Δερελη).


Το τοπίο προς την πλευρά Σπερχειαδας-Μακρακωμης.


Το τοπίο προς την πλευρά Σπερχειαδας-Μακρακωμης.








     ΠΗΓΕΣ

  • <<Το προβλημα της Ομηρικης Φθιας>> Παν. Μακρυγιαννης-Ματαπας. Εκδοσεις Ριζες.Αθηνα 1979.
  • <<Γνωριστε τον Ασβεστη>> Γεωρ. Χρ. Καραγκουνης. Λαμια 2005.
  • <<Η κοιλαδα του Σπερχειου στο χωροχρονο>> Δημ. Καπνιας. Πατρα 2000.
  • <<Χρονικα της Επαρχιας Δομοκου>> τομος 7, Αθηνα 1996.



7 σχόλια:

  1. Συγχαρητήρια για το ενδιαφέρον άρθρο και την επιστημονική τεκμηρίωσή του.
    Καλή συνέχεια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σε καλωσορίζω στο μπλογκ μου, σε πρώτη ευκαιρία θα δω τις αναρτήσεις σου. Να είσαι καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Έχετε κάνει απερίγραπτα καλή δουλειά! Θερμά συγχαρητήρια!

    Γεωργία Παντίδου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ευχαριστώ όλους για τα καλά σας λόγια. Κατέβαλα κάθε προσπάθεια, παρότι δεν διαθέτω ιδιαίτερες γνώσεις η δεξιότητες, πέραν της αγάπης για αυτόν τον τόπο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Το χωριό της μητέρας της γιαγιάς μου, Αγιούλας Καραούσου το γένος Μουστερή.
    Πατσόπουλος Διονύσης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή